Author: Nagarik Online

निर्मलालाई न्याय दिने नाममा निर्दोषमाथि किन अन्याय ?

कंचनपुरकी दुर्गादेवी पन्तले बलात्कार पछि हत्या गरिएकी आफ्नी छोरीको न्यायको लागि लडाई सुरु गरेको महिनौ भयो । यस बिच उनि न्याय माग्दै प्रहरी चौकी देखि नेता कार्यकर्ताका घरदैलोसम्म धाइन । प्रधानमन्त्री र मन्त्रीहरुसंग न्यायको याचना गरिन । आमरण अनसन बसिन्।

छोरीको मृत्युपछि विक्षिप्त बनेका उनका श्रीमान यज्ञराज डिप्रेसनको शिकार हुनपुगे । उनकी छोरी निर्मला पन्त साउन १० गते साथी रोशनी बमको घर जान्छु भनेर हिडेकी थिइन् । उनको शव त्यसको भोलिपल्ट बलात्कार गरेर मारिएको अवस्थामा भेटिएको थियो । ६ महिना बित्दा पनि प्रहरी प्रशासनले उनको छोरी कसले मार्यो भनेर भन्न सकेको छैन । पन्त परिवारले निर्मलालाई न्याय दिलाउन अझै कति दुखका पहाड चढ्नुपर्ने हो भन्न गाह्रो छ ।

निर्मला घटना र त्यस पश्चात उनको परिवारको लडाई संग प्राय नेपाली परिचित छ र उनीहरुको न्यायको मागमा देश भरका जनताको साथ समर्थन देखिएको छ ।

तर धेरैलाई थाह नहुन सक्छ निर्मला हत्या अनुसन्धानमा गृह मन्त्रालय र नेपाल प्रहरीको चरम लापरबाहीका कारण अरु धेरैले पन्त परिवारकै नियती भोग्नुपरेको छ ।
प्रहरी र चरणबद्ध रूपमा गठन गरिएका विभिन्न अनुसन्धान टोलीले आझसम्म एक हजार भन्दा बढीलाई सोधपुछ गरिसकेको छ । यसक्रममा हजारौं फोन कलहरुमाथि नीग्रानी राखिएको प्रहरीको दाबी छ । ति मध्य केहिलाई प्रहरीले शंकास्पद गतिविधि देखिएको भन्दै थुनामा लिएको थियो।

प्रमाण बिना दोषीको बिल्ला भिराएर मिडियामाझ सार्वजानिक अहिले सम्म ७ जना ब्यक्तिहरु र उनका परिवारले ठुलो मानसिक पिडा र यातना व्योहोर्नु पर्यो । अरु धेरैले आफ्न नाम निर्मला हत्यासंग जोडिएर आउ बदनामी कमाउनु पर्यो ।
एक पछि अर्को निर्दोषमाथि जवर्जस्ती अपराध थोपार्न खोज्दा धेरैमा प्रहरीनै अपराधि जोगाउन लागेको हो भन्ने परेको छ ।

निर्मलाको न्यायका पक्षमा सडकमा शान्तिपुर्ण आन्दोलन गरिरहेका जनता माथी गोलि चलाएर पहिलेनै विश्वसनीयता गुमाइसकेको प्रहरीको छवि यसले अझै धमिलो बनाएको छ।

प्रहरीको काम अपराधीलाई सजाय दिनु त हो तर त्यो भन्दा ठूलो निर्दोषलाई जोगाउनु हो । प्रहरी बाटै निर्दोष प्रताडित हुन्छन् भने को बाट न्यायको आश गर्ने ?

Next Video

कतारले दिएको बिझाइरहने घाउ

पहिलो पटक साउदी अरब गएका धादिङका भुपेन्द्र मल्ल ठकुरीका लागि वैदेशिक रोजगारी केही समय फापेकै थियो। सम्झौता गरे अनुसारको काम नपाए पनि दुख गरेर केही पैसा जोगाउदै नेपाल पठाउदै पनि थिए। तर भावीको लेखा भुपेन्द्रको जीवनमा एका एक नसोचेको घटना घट्छ। विदेशमा कमाएर पठाएको सबै पैसा लिएर भुपेन्द्रकी जहान अपरिचित व्यक्ति सँग हिडछिन्। भुपेन्द्रले जीवन जिउने सहारा खोजे र रोजे पनि। अनि सुरुभयो उनको जीवनको दोस्रो अध्याय। जीवनको दोस्रो अध्याय सुखमय बनाउने सोचमा लागेका भुपेन्द्र आफ्नै देशमा केही गरु भन्दै पाइलाहरु अघि बढाउन खोज्छन तर भेट्दैनन्। अन्तत फेरी उही बाटो रोज्छन वैदेशिक रोजगारीको र लाग्छन् खाडी मुलुक कतार। तर सुख र दुखको संगम हुँदै अघि बढिरहेको भुपेन्द्रको जीवनमा एकाएक बज्रपात आइपर्छ। कतार बाट फर्किएपछि राजधानीको नारायणगोपाल चोक महाराजगंज नजिकै सानो रेडिमेड कपडा पसल संचालन गरिरहेका भुपेन्द्रको डलर कमाउदाको कथा सुन्न हामी उनकै पसलमा पुग्यौ।

सिंहदरवार बदल्ने सङ्घर्ष कहाँ पुग्यो ?

ग्रीनकार्डधारीलाई सरकारी पदमा बस्न नदिने अडानलाई कार्यान्वयन गरेर पहिलो कार्यकालमा चर्चा कमाएका सङ्घीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्री लालबाबु पण्डित नागरिक फ्रन्टलाइनमा।

होली वाइन र ओली वाइनको कक्टेल कस्तो होला !

नेपालको सामाजिक, राजनीतिक र वर्तमान परिस्थितिमा मनोज गजुरेल व्यंग्यात्मक प्रस्तुति दिँदै।

#पानीजहाज # गगनको माइक # प्रियंका र निकको रोमान्स #धुलो उडाउने ब्रुमर #बल्छी धुर्वे

अब नेपालको आफ्नै स्याटलाइट

नेपालले आगामी वैशाखमा आफ्नै भू–उपग्रह (स्याटलाइट) प्रक्षेपण गर्ने भएको छ। जापानको क्युटेक विश्वविद्यालयमा स्नातकोत्तर र विद्यावारिधिको शोध गरिरहेका दुईजना नेपाली इञ्जिनियरको सहयोगमा राष्ट्रले पहिलोपटक आफ्नै स्याटलाइट प्रक्षेपण गर्न लागेको हो।

‘बड् थ्री’ नामक भू–उपग्रह निर्माण तथा प्रक्षेपण गर्न सरकारले ती विद्यार्थीलाई रु दुई करोड उपलब्ध गराएको नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रतिष्ठान (नाष्ट)का प्रविधि सङ्काय प्रमुख रवीन्द्रप्रसाद ढकालले बताए। सरकारले सहुलियत मूल्यमा तीनवटा भू–उपग्रह एकैसाथ निर्माण तथा प्रक्षेपणका लागि उक्त रकम पठाएको जानकारी दिँदै उनले आगामी वैशाखसम्ममा प्रक्षेपणको तयारी भइरहेको बताए।

 

भ्रष्टाचारको नेतृत्व ओलीले गर्दैछन्ः अमेरश कुमार

नेपाली कांग्रेसका सभाषद् अमरेश कुमार सिंहले सरकार सुसासन र समृद्दिको खोक्रो नारा बाँडेर भ्रष्टाचारमा अग्रसर रहेको आरोप लगाएका छन्। भ्रष्टाचारको नेतृत्व प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले नै गरिरहेको भन्दै उनले ओलीको राजिनामा समेत माग गरे।

प्रतिनिधिसभाको आजको बैठकमा विशेष समयमा मन्तब्य राख्दै सिंहले नेपाल वायुसेवा निगमको वाईड बडीमा भएका भ्रष्टाचार र प्रधानमन्त्री कार्यालयमा बनाउने भनिएको वार रुम निर्माणलाई द्रिष्टान्त बनाउँदै राजिनामाको माग गरेका हुन्।विमान खरिदमा भएका अनियमितताको फेहरिस्त आफूसँग रहेको जानकारी उनले संसदलाई गराएका थिए।

‘विमान खरिदका लागि दर्ता नभएको कम्पनीसँग संझौता गरिएको छ, आउट डेटेड सेरिजको बिमान ल्याइएको छ, भनिएको भन्दा कम तौलको  ल्याइएको छ,’ उनले भने, ‘सबै अनियमितताका प्रमाण म संसदलाई दिन चाहन्छु।’

 

Wardrobe: The Shine Collection Bagbazar, Kathmandu 9869050396

 

 

संसदमा प्रधानमन्त्रीलाई प्रश्नः पानी जहाज कहाँबाट चल्यो ?

गत असार १४ गते एक सार्वजनिक कार्यक्रममा नेपालमा पानी जहाज चल्ने मिति तोकेका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसमक्ष आज संसदमा जहाज चलेको स्थानबारे जानकारी दिन माग गरिएको छ।

ओलीले पुस १६ गतेदेखि नेपालमा जहाज चल्ने घोषणा गर्दै जहाज चल्ने मिति टिपेर राख्न र टिकट काट्न  सबैलाई आग्रह गरेका थिए।प्रम ओलीको सोही भनाईलाई पकड्दै प्रतिनिधि सभाको आजको बैठकको शुन्य समयमा बोल्दै नेपाल मजदुर किसान पार्टी(नेमकिपा)का सांसद प्रेम सुवालले त्यसबारे जानकारी दिने व्यवस्था सभामूखसमक्ष आग्रह गरेका हुन्।

 

विवेकशील साझामा खटपट

१६ महिनाअघि गठन भएको विवेकशील साझा पार्टीमा खटपट देखिएको छ। उज्वल थापा नेतृत्वको विवेकशील नेपाली दल र रवीन्द्र मिश्र नेतृत्वको साझा पार्टी एकीकरण भएर विवेकशील साझा पार्टी गठन भएको थियो। तर, प्रतिनिधि र प्रदेशसभा निर्वाचनपछिका एक वर्षमा पार्टीले समातेको बाटो गलत भएको थापाले निष्कर्ष निकालेका छन्।

१८ पृष्ठ लामो समिक्षा प्रतिवेदन तयार गर्दै थापाले भनेका छन्, ‘न नेतृत्व विकास भएको छ न उल्लेखनीय संख्यामा सदस्यहरू थपिएका छन्। दल संकुचित नीति र निर्णयको बन्दी भएको छ।’ दलका धेरै उर्जाशील सदस्य र शुभचिन्तकहरू निरूत्साहि बनेको आरोप लगाउँदै उनले वैकल्पिक राजनीतिको नेतृत्व गर्ने भनेको विवेकशील साझा पार्टीले आफ्नो निश्चित परिपाटीसमेत बसाल्न नसकेको दाबी गरे।

 

ओली र दाहाल पाइलट रहेको जहाज दुर्घटनामा पर्छ : गगन

नेपाली कांग्रेसका युवा नेता गगन थापाले नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका नेताहरुसँग गणतान्त्रिक मूल्य मान्यता नरहेको टिप्पणी गरेका छन्। ‘यो आरोप होइन, सत्य हो’, थापाले सोमवार राष्ट्रिय मेलमिलाप दिवसका अवसरमा आयोजित कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै भने।

नेता थापाले नेकपाको जहाज पनि दुर्घटना पर्ने बताए। ‘नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको जेट चलाउने दुइटा पाइलट हुनुहुन्छ। दुईटा पाइलटमध्ये एउटालाई संघीयता मनै पर्दैन। अर्काे पाइलटले अस्ती संसदमा उद्घोष गर्नुभयो मलाई लोकतन्त्र मन पर्दैन’, गगनले भने, ‘इन्जिन गणतन्त्रको छ, इन्जिन चल्दै चल्दैन। दुइटा पाइलट हुनुहुन्छ, एउटालाई संघीयता मन पर्दैन र अर्काेलाई लोकतन्त्र मन पर्दैन। उहाँहरुलाई यसैगरी चलाउन दिइराख्यो भने यो प्लेन दुर्घटनामा पर्छ।’

भित्रियो सुपर कम्प्युटर

मुलुक सुपर कम्प्युटरको युगमा प्रवेश गरेको छ। नेपालको प्राज्ञिक उत्कृष्टतामा अगुवाइ लिइरहेको काठमाडौं विश्वविद्यालय (केयू) ले काभ्रेस्थित आइटी पार्कमा पहिलोपटक सुपर कम्प्युटर भिœयाएसँगै मुलुक सुपर कम्युटर युगमा प्रवेश गरेको हो।

साधारण कम्प्युटरले भन्दा हजारौं गुणा छिटो गणना (प्रोसेसिङ) गर्ने क्षमता भएको सुपर कम्प्युटर नेपालको शिक्षा, स्वास्थ्यलगायत क्षेत्रमा अनुसन्धान गर्न उपयोगी हुने केयूका असिस्टेन्ट प्रोफेसर (फिजिक्स) डा. राजेन्द्र अधिकारी बताउँछन्। उनले भने, ‘तीव्र गणना तथा विशाल संग्रहण क्षमताका कारण सुपर कम्प्युटर धेरै क्षेत्रको अनुसन्धानमा उपयोगी हुन्छ। अहिले नेपाली वैज्ञानिक तथा इन्जिनियर ठूलो स्तरको ‘डाटा प्रोसेसिङ’ का लागि अन्य देशमा निर्भर हुनुपर्दा अनुसन्धान ढिलो भइरहेको छ।’

 

 

 

 

वैदेशिक रोजगारीमा रहेका नेपालीको सुरक्षामा सरकार किन उदासिन ?

केही दशकदेखि वैदेशिक रोजगार नेपाली संस्कृतिको एउटा पाटो झैं बनिसकेको छ। विदेशमा गएर कमाएको पैसाले धेरैको जीवनमा ठूलो परिवर्तन ल्याएको छ। स्वास्थ्य, शिक्षा आदिमा विपन्न र गरिब नेपालीको पनि पहुँच बढेको छ।
तर कतिपय भने यसको चर्को मूल्य चुकाउन बाध्य छन्। सन् २००० यता ११ हजार भन्दा बढी नेपालीले वैदेशिक रोजगारीमा ज्यान गुमाएको तथ्यांकले देखाउँछ।
त्यसमध्ये करिब ४ हजार ५ सयले साउदी अरबमा ज्यान गुमाएका छन् भने ४ हजारले मलेसियामा। त्यस्तै कतारमा ज्यान गुमाउनेको संख्या भने करिब २ हजार छ।
ति कामदारको कसरी मृत्यु भयो भन्न गाह्रो छ। सम्बन्धित देशले दिएको जानकारी अनुसार धेरैको मृत्यु कार्डियाक एरेस्ट, आत्महत्या, कार्यस्थल दुर्घटना, सडक दुर्घटना लगायत कारणले भएको देखिन्छ। अरु कतिको प्राकृतिक कारणले मृत्यु भएको भनिएको छ भने केहीको हत्या भएको मृत्युपछि जारी मेडिकल रिपोर्टले देखाउँछ।
मृत्यु भएका धेरै परिवारले क्षतिपूर्ति तथा अन्य सहयोग पाएको देखिँदैन। वैदेशिक रोजगार प्रबर्द्धधन बोर्डका अनुसार २०६४÷०४÷०१ बाट २०७५÷०६÷२६ सम्म ६ हजार ९२० मृतक कामदारका परिवारले बोर्डबाट पाउने क्षतिपूर्ति पाएका छन्।
बोर्डले नेपाल सरकारको स्वीकृति लिएर वैधानिक ढंगले विदेश काम गर्न गएका मृतक कामदारका परिवारलाई मात्रै आर्थिक सहायता दिने गर्छ।
त्योभन्दा सम्वेदनशील कुरा के छ भने नेपाल वा गन्तव्य मुलुकका सरकारले कामदारको सुरक्षा तथा मृत्यु कम गर्न खासै पहल गरेको देखिँदैन।
कामदार पठाउने र कामदार लिने देश जिम्मेवार हुने हो भने सडक दुर्घटना, कार्यालय दुर्घटना र आत्महत्या जस्ता कारणले मर्नेको संख्यामा कमी आउने बताइन्छ।
खाडी र मलेसियाको विकासमा अनवरत खटिएका लाखौं नेपालीहरु इमान्दार ढंगबाट आ–आफ्नो जिम्मेवारी पुरा गर्दैछन्। उनीहरुको जिउज्यान र कुशलताको जिम्मेवारी कसले लिने?

नेपाली काङ्ग्रेसका नेताले हिन्दू राज्यको मुद्दा किन उठाउँदैछन्?

महासमिति बैठक पछि नेपाली काङ्ग्रेस विधान परिवर्तन गर्दै नयाँ संरचनामा आइपुगेको छ। यसका नेताले हिन्दू राज्यको मुद्दा किन उठाउँदैछन्? नागरिक FRONTLINE मा नेपाली काङ्ग्रेसका महामन्त्री प्रा.डा. शशांक कोइराला।

महेश महर्जनको स्वागत । गाजाको खेति। लालबाबुको साइकलमा तेल। कांग्रेसमा डिप लभ

विवाह मण्डपमै कुटिइन बेहुली

विवाहको मण्डपमा बसिरहेकी एक बेहुलीमाथि कुटपिट भएको छ। बेहुलीलाई कुटपिट गर्ने पाँच जनालाई तेह्रथुम प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको छ।
राति १०.३० बजे विवाह भइरहेको फेदाप गाउँपालिका–३, जलजलेस्थित बेहुलीको घरमा स्थानीय युवाको समूहले आक्रमण गरेको थियो। उनीहरूको कुटपिटबाट बेहुली प्रतिक्षा सम्बाहाम्फे र अन्य तीन जना घाइते भएका छन्।
प्रहरीले विवाहमा कुटपिट गर्ने १९ वर्षका सरोज लिम्बू, १४ वर्षका ओमन लिम्बू, २१ वर्षका दिनेश लिम्बू, १९ वर्षका सुदीप लिम्बू र १७ वर्षका मन्दिप लिम्बूलाई नियन्त्रणमा लिएको छ । कुटपिटबाट घाइते भएकी बेहुलीको थप उपचारका लागि विराटनगर पठाइएको र अन्य घाइते बेहुलीका दाजु देउमान लिम्बू, सुमन खापुङ र टीकादेवी सम्बाहाम्फेको जिल्ला अस्पतालमा उपचार भइरहेको जिल्ला प्रहरी कार्यालयका प्रहरी निरीक्षक नारायण गौतमले जानकारी दिए।

दाहाललाई कांग्रेसको जवाफः होली वाइन पिउनेहरुले धर्मबारे पढाइरहनुपर्दैन्

 

मुख प्रतिपक्षी नेपाली कांग्रेसले हिन्दू राष्ट्रको बहससँग नआत्तिन सरकारलाई आग्रह गरेको छ। प्रवक्ता विश्वप्रकाश शर्माले आइतवार पत्रकार सम्मेलन गरी हिन्दू राष्ट्रको बहससँग नआत्तिन र कांग्रेसलाई धर्मका बारेमा नपढाउन सरकार र नेकपाका नेतालाई आग्रह गरेका हुन्।
मंसिर २९ गतेदेखि जारी महासमिति बैठकमा नेताले हिन्दू राष्ट्र र धार्मिक स्वतन्त्रताको मुद्दालाई जोडदार रुपमा उठाएका छन्। महासमिति सदस्यहरुको मागले कांग्रेस नेतृत्व समेत दबाबमा परेको छ। यस्तो बेला शनिवार राजधानीमा आयोजित सार्वजनिक कार्यक्रममा नेकपाका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालले कांग्रेसमा हिन्दू धर्मको बहसप्रति आपत्ति जनाएका थिए। कांग्रेसले हिन्दू राष्ट्रको पक्षमा वकालत गर्न नसुहाउने भन्दै दाहालले अतिवादलाई लिएर राजनीति गरे दुर्भाग्य हुने टिप्पणी गरेका थिए। उनले आफ्नो सम्बोधनमा संस्थापक नेता विपी कोइरालादेखि गिरिजा र सुशील कोइरालासम्मको नाम लिँदै धर्मनिरपेक्षताको विरुद्ध नजान आग्रह गरेका थिए।
Wardrobe: The Shine Collection Bagbazar, Kathmandu 9869050396

सिङ्गो गाउँनै एक व्यक्तिको नाममा दर्ता

 

 पश्चिम नवलपरासीको पाल्हीनन्दन गाउँपालिकाको एउटा सिङ्गो गाउँ नै एक व्यक्तिको नाममा दर्ता भएको रहस्य खुलेको छ । विसं २०२४ मा नापी हुँदा हाल वडा नं ६ मा पर्ने साविक सनई गाविस वडा नं २ को सनई गाउँ नै भोनु चौधारीको एकल नाममा दर्ता भएको ५१ वर्षपछि अहिले आएर रहस्य खुलेको हो।
उक्त गाउँमा ९० घरधुरी छन्। सनई २ (क) कित्ता नं ३३५ को गाउँब्लक भनी १० बिघा दुई कठ्ठा पाँच धुर जग्गा स्थानीयवासी चौधरीको नाममा दर्ता रहेको परासी नापी कार्यालयको फिल्डबुकमा उल्लेख छ । गाउँ ब्लकमा पर्ने सो जग्गाको आव २०७१÷७२ मा नापी गरी पूर्जा वितरण गर्ने क्रममा सो रहस्य खुलेको पाल्हीनन्दन–६ का वडाध्यक्ष कृष्णचन्द्र यादवले जानकारी दिए।
पुर्जा वितरणका लागि भन्दै नापी कार्यालयले नापजाँच गरेको तर लामो समयसम्म पनि पुर्जा नपाएपछि बुझ्न जाँदा एकै व्यक्तिको नाममा दर्ता भएकाले पुर्जा दिन नमिल्ने भनेपछि सो रहस्य खुलेको अध्यक्ष यादवले बताए।
फैसला थाहा नपाएको ‘बहाना’ मा मनाङे जेलमुक्त
ज्यान मार्ने मुद्दामा सजाय भोगिरहेका दीपक मनाङे (राजीब गुरुङ) ले तत्कालीन पुनरावेदन अदालत पाटनको फैसला थाहा नपाएको दाबी गरेपछि सर्वोच्च अदालतले उनलाई थुनामुक्त गर्दै पुनरावेदन गर्न पाउने आदेश दिएको छ। न्यायाधीशहरू शारदाप्रसाद घिमिरे र बमकुमार श्रेष्ठको संयुक्त इजलासबाट मनाङेलाई धरौटीमा जेलमुक्त र पुनरावेदन गर्न पाउने आदेश भएको हो।
प्रदेशसभा सदस्यका लागि भएको प्रत्यक्ष चुनावमा मनाङ (ख) बाट विजयी भएका मनाङेले सांसद पदको सपथ भने लिन पाएका छैनन्। अदालतबाट ५ वर्ष जेल सजाय तोकिएका कारण उनले सपथ लिन नपाएका हुन्। २०६९ साउन २८ मा तत्कालीन पुनरावेदन अदालत पाटनले सुरु फैसला केही उल्ट्याँदै मनाङेलाई ज्यान मार्ने उद्योगमा ५ वर्ष जेल सजाय ठहर गरेको थियो।
त्यसअघि २०६३ माघ ७ मा जिल्ला अदालत काठमाडौंले मनाङेलाई ज्यान मारेको ठहर गर्दै २ वर्ष कैद हुने फैसला सुनाएको थियो।

पूर्व पाकिस्तानी प्रधानमन्त्री शरीफलाई सात बर्षकाे जेल सजाय

 

पाकिस्तानका पूर्व प्रधानमन्त्री नवाज शरीफलाई अदालतले सोमबार सात बर्षको जेल सजायको फैसला सुनाएको छ। भ्रष्टाचार सम्वन्धी मुद्दाका कारण यसअघिदेखि नै थुनामा रहेका शरीफलाई अदालतले साेमबार अन्तिम फैसला गर्दै जेल सजाय तोकेको हो।
फैसला पूर्व प्रधानमन्त्री शरीफको परिवारद्वारा मध्यपूर्वमा चलाएका व्यवसायबारे पानामा पेपर्समा आएका सूचनाहरूमाथिको अनुसन्धानपछि आएकाे बताइएको छ। पाकिस्तानमा तीन पटक प्रधानमन्त्री बनेका शरिफले भने आफुमाथि लागेका भ्रष्टाचारसम्वन्धी सवै आरोपहरूको खण्डन गरेका छन्। उनले पाकिस्तानमा प्राय हावी हुने शक्तिशाली सुरक्षा निकायले पूर्वाग्रहपूर्वक आफुमाथि भ्रष्टाचारको मुद्दा लगाएको र यसको प्रभाव अदालतहरूमा समेत परेको आरोप लगाउदै आएका छन्।

कहिले रोकिन्छ सडक दुर्घटनाको महामारी ?

काठमाडौं– गत हप्ता दाङमा एक स्कुल बस दुर्घटना हुँदा त्यसमा सवार २३ जना यात्रुको मृत्यु भयो भने अरु धेरै घाइते भए। त्यसको केही दिनअघि नुवाकोटमा एक मिनी ट्रक दुर्घटना हुँदा त्यसमा सवार १८ जना यात्रुको मृत्यु भयो, दर्जनौ घाइते भए। नुवाकोट र दाङमा भएका दुर्घटनाले फेरि एकपटक सडक दुर्घटना र सडक सुरक्षामाथि बहस चुलिएको छ।
पछिल्ला वर्षहरुमा नेपालमा सडक दुर्घटना महामारी जस्तै फैलिएको छ।  यस वर्षमात्रै करिब १ हजार ५ सय नेपालीले सडक दुर्घटनामा ज्यान गुमाइसकेका छन्।
आखिर किन हुन्छ त यति धेरै दुर्घटना ? तथ्यांक र पर्याप्त अध्ययनको कमीका कारण यही कारणले दुर्घटना भइरहेको छ भनेर यकिन गर्न गाह्रो छ। तर काठमाडौं उपत्यकामा भएको दुर्घटनालाई आधार मानेर गरिएको अध्ययनले सडक दुर्घटना सम्बन्धी धेरै नौला तथ्य अघि ल्याएको छ।
अध्ययन अनुसार सबैभन्दा धेरै मोटरसाइकल दुर्घटना हुने गरेको देखिन्छ। त्यस्तै बढी दुर्घटना हुने अन्य सवारीमा कार, भ्यान र जीप, तेस्रोमा ट्रक, चौथोमा माइक्रो बस, टेम्पो र रिक्सा अनि साइकल पर्छन।
समयको दृष्टिकोणले हेर्दा दिनको १२ बजेबाट रातको ६ बजेसम्म सबैभन्दा धेरै दुर्घटना हुने गरेको देखिन्छ भने रातको १२ बजेबाट ६ बजेसम्म सबैभन्दा कम दुर्घटना हुने गरेको छ। यो समयमा गाडी खासै नचल्नुका कारण पनि कम दुर्घटना भएको देखिन्छ।
दुर्घटनाको कारण सबैभन्दा बढी चालकको लापरवाहीका कारण भएको देखिन्छ। त्यस्तै तीव्र गति, मादक पदार्थको सेवन, यान्त्रिक गडवडी, ओभर ट्याक, यात्रुको लापरवाहीका कारण पनि दुर्घटना हुने गरेको पाइएको छ।
उमेर समूहको कोणबाट हेर्दा सबैभन्दा बढी २१ देखि ४० वर्ष उमेर समूहका मानिसको हुने गरेको देखिन्छ र यसै उमेर समूहका मानिसको धेरै ज्यान गएको देखिन्छ।
प्राय गाडी चलाउनेहरु यसै समूहका छन्, गाडी चलाउनेहरुको संख्या कम भएपनि २० वर्ष मुनिका उमेर समूहका पनि धेरै दुर्घटनामा पर्ने गरेका छन्। ४० वर्ष माथिका हरु भने कम दुर्घटनामा पर्ने गरेको देखिन्छ। १६ वर्ष भन्दा कमका मानिसहरु गाडी चलाउन अयोग्य भएपनि यो उमेर समूहबाट उल्लेख्य संख्यामा दुर्घटनामा परेर मृत्यु हुने गरेका छन्। दुर्घटनामा परेर महिला भन्दा ३ गुणा बढी पुरुषको मृत्यु हुने गरेको देखिन्छ।
तर प्रहरीको विश्लेषणमा कहीँ पनि सडकको अवस्थाको कारणले दुर्घटना भएको उल्लेख छैन्। यसबाटै बढ्दो सडक दुर्घटना प्रति सरकार त्यति संबेदनशील नरहेको पुष्टि हुन्छ। हास्यास्पद के छ भने सडक दुर्घटनामा हरेक वर्ष सयौं मानिसले ज्यान गुमाउँदा टुलुटुलु हेरेर बस्ने सरकार रेल र पानी जहाजका सपनाको ब्यापारमै मस्त छ।

रस चुस्न नसक्ने अनि निकम्मा भन्ने?

सार्वजनिक प्रशासनविद्ले अनुसन्धानविना राज्य चल्न नसक्ने बताएका छन्। बुधवार साँझ नागरिक फ्रन्टलाइनमा पत्रकार श्रीराम पौडेलसँग कुरा गर्दै सार्वजनिक प्रशासनविद् द्वय प्रा.डा. श्रीकृष्ण श्रेष्ठ र प्रा.डा. गोविन्द ढकालले मुलुक संघीयतामा प्रवेश गरी तीन तहमा गइसक्दा पनि केन्द्रीय सरकारले कुनै अनुसन्धान नगर्दा पुरानै संरचनाले निरन्तरता पाएको बताए। ‘नागरिकलाई छिटो भन्दा छिटो सेवा दिने भनेर तीन तहको सरकार आएको छ। जनहितमा यसले कति काम ग-यो?’ उनीहरुले प्रश्न गरे, ‘तीन तहबीच कुनै समन्वय छैन्, अहिले पनि केन्द्रकै मुख ताक्नुपर्ने अवस्था छ। अनुसन्धान विनाको राज्य चल्छ? केन्द्र सरकारको अनुसन्धान खै?’ राणा शासनको खानेपानीका लागि पाइप बाड्ने परिपाटी अहिले पनि कायम रहेको भन्दै श्रेष्ठ र ढकालले कर्मचारीतन्त्रलाई दोष दिएर उम्किने ठाउँ नरहेको धारणा राखे। सार्वजनिक जवाफदेहितामा सेवा प्रवाह महत्वपूर्ण कुरा भएको उनीहरुको भनाई छ।

‘फ्रान्समा नेपोलियन बोनापार्टले बनाएका सडकमा अहिले मर्सिडिज गुडिरहेका छ। हाम्रो त्यही धान चामल बेच्न ल्याउने र त्यसैले खर्च चलाउने प्रवृत्ति छ। यसरी देश चल्दैन। दीर्घकालिन भिजन हुनुप-यो। सडकमा पाइप फुटेर पानी बगिरहेको छ। त्यही बाटोमा सर्वसाधारण हिडिरहेका छन्। प्रधानमन्त्री, मन्त्रीहरुको गाडी गुडिरहेको छ। खानेपानी र सडक त बनाउन नसक्ने देशमा ठुल्ठुला कुरा गरेर हुन्छ? नागरिकप्रति जवाफदेही खै?’ सार्वजनिक प्रशासनविद् ढकालले प्रश्न गरे। उनले नागरिकप्रति सबैभन्दा पहिलो जिम्मेवार राज्य नै हुने भन्दै सरकारले आफ्ना राम्रो, नराम्रो कामको मूल्यांकन गर्नुपर्नेमा जोड दिए।

धुलोधुवा नियन्त्रण गर्न नसकेकोमा सरकारको आलोचना गर्दै ढकालले अस्पताल चलाउन धुलो निकालेको हो भनी प्रश्न गरे। सरकारले काम गर्न नसक्दा निजी क्षेत्रको भर पर्नुपरेको भन्दै यसमा पनि ढिलाई भइरहेको उनको भनाई छ। ‘निजीलाई ५ वर्षका लागि काम दिँदा १५ वर्ष समय लगाउँछन्। मेलम्ची आयोजनामा यस्तै भइरहेको छ। निगरानी र अनुगमन पनि छैन्। सरकार आफू पनि नगर्ने र निजी क्षेत्रलाई पनि समयमा गराउन नसक्ने?’ उनले प्रश्न गरे, ‘यो राज्य व्यवस्था संकटको पराकाष्ठ हो।’

अर्का सार्वजनिक प्रशासनविद् श्रेष्ठले करप्सन (भ्रष्टाचार), क्लाइटिलिजम (आफ्नो मान्छे काखी च्याप्ने प्रवृत्ति) र क्याप्चर (विशेष समूहको नियन्त्रण)ले सिस्टम ध्वस्त पारेको बताए। ‘यी कुरा निजी स्वार्थका लागि हुन्छ। जनहितका काम कम र निजी स्वार्थ बढी देखिँदा जनतामा निराशा छाउने उनको भनाई छ। उनले कर्मचारीतन्त्रलाई निकम्मा बनाउने राजनीतिक नेतृत्व नै भएको बताए। उनले सार्वजनिक जवाफदेहिता बढाउन चेतनास्तर शक्तिशाली हतियार हुनेमा जोड दिए। ‘चेतनशील जमात बढाउन आवश्यक छ। प्रहरीको विश्वास गुम्यो भने भोलि कोही पनि प्रहरीमा भर्ना हुँदैन र यो गम्भीर अवस्था हुन्छ। सरकारमा पनि त्यही हो। प्रधानमन्त्रीले जे कुरा बोले त्यो पुरा भएन भने जनतामा आश मर्दै जान्छ। अर्काे आउँदा उस्तै हो भन्ने पर्छ’, उनले भने।

राष्ट्रपतिलाई महंगो गाडी र हेलिप्टर विवादबारे आफ्नो धारणा राख्दै प्रशासनविद् श्रेष्ठले राज्यको क्षमताले नभ्याउने आश्वासन नदिन राजनीतिक नेतृत्वलाई सुझाव दिए। ‘राज्यको क्षमता छैन्। तर गर्छु भन्यो भने विश्वासको संकट हुन्छ। यद्यपी योजना सहि होला’, उनले भने। आफू नर्वे गएको घटना स्मरण गर्दै श्रेष्ठले भने, ‘हामी नर्वे जाँदा एयरपोर्टको एउटा कुनामा त्यहाँका अर्थमन्त्री छेउमा उभिरहेका थिए। सेक्युरिटी केही थिएन। तर नेपालमा रिटायर भएको उपप्रधानमन्त्रीले अगाडि पछाडि सुरक्षाकर्मी राखेर रवाफ देखाइरहेका छन्। हाम्रो संस्कार अझै परिवर्तन भएन। यो सार्वजनिक जवाफदेहिता होइन।’

वृद्धभत्ता बढाउने प्रतिबद्धता कार्यान्वयन नभएको विषयमा उनले काठमाडौंमा मासिक ३ लाख भाडा उठाउनेले पनि वृद्धभत्ता लिइरहेको भन्दै विरोध जनाए। ‘महिनाको ३ लाख भाडा उठाउँछ अनि त्यही व्यक्ति वृद्धभत्ता थाप्न जान्छ। वृद्धभत्ता गरिबी निवारणको एउटा पाटो हो। तर धनाढ्यले पनि लिइरहेको छ। त्यसकारण क्षमता नभई गफ दिनुहुँदैन। नियम ठिक होला। तर वृद्धभत्ता बढाउँछु, यो गर्छु, अर्काे गर्छु भन्नु हुँदैन्।’ उनले अहिले नै जनता पूर्ण रुपमा निराश हुनुपर्ने अवस्था नरहेको भन्दै सामाजिक जवाफदेहिता र स्व जवाफदेहिताको आवश्यकता औल्याए। ‘पावरमा भएकाहरुमा संस्कार भएन, मालिक हुँ भन्ने भावना छ, जसका कारण राज्यप्रति जनविश्वासमा कमी हुँदै गएको छ’, उनले भने, ‘आत्म शुद्धिकरण गरे विश्वास बढ्छ।’

उनले शासन पद्धतिमा नागरिक संलग्नता बढाउनुपर्ने र नागरिक जागरुक भए राज्यलाई जवाफदेहि बनाउन सकिने धारणा राखे। यसका लागि सञ्चारमाध्यम, अभिमुखीकरण कार्यक्रमको मुख्य भुमिका रहने उनको भनाई छ।

In conversation with Manisha Koirala 

In conversation with Manisha Koirala 
Manisha talks about her personal battles and her struggle with cancer in a conversation about her memoir ‘Healed’.

बहिनीले दिदीलाइ स्वदेश फर्काइन् ( दिदी बहिनीको सम्बन्धहरू )

पाँच बहिनी मध्ये तिन जना दिदी बहिनी चर्चित रगंकर्मी । सुर्यमाला, चन्द्रमाला र निशा । सुर्यमाला र चन्द्रमालाले करिव तीस दशक अघिका चर्चित रंगकर्मी अभिनेत्री हुन् भने उनीहरुकी बहिनी निशा शर्मा अहिले पनि रंगकर्मीका रूपमा चर्चित छिन् । यि दिदी बहिनीहरुको सम्बन्धहरूमा अटुट विश्वास छ । एकलाइ मर्का पर्दा अर्कोलाइ अहिले पनि पिडा हुन्छ । विवाह गरेर टाढा गइसकेपछि पनि आफु भित्रको प्रेमले एकअर्कालाइ बाधीरहेका छन् । सुर्यमालाका श्रीमान अभिनेता सरोज खनाल हुन् भने चन्द्रमालाका श्रीमान अशोक वर्मा भारतिय व्यापारी हुन् ।
बाँकी भिडियोमा :-